Velsen

Toespraak Dick de Winter van het Sneevliet Herdenkingscomité
gehouden tijdens de herdenking op begraafplaats Westerveld op 13 april 2008, bijgewoond door ca. 50 aanwezigen

Ik wil nu iets zeggen over Henk Sneevliet in China. Dat is een tamelijk gecompliceerd verhaal. Ik kan dan ook maar enkele hoofdlijnen aangeven. Velen van ons hebben de mooie VPRO documentaire van René Seegers 'In de voetsporen van Malin', over Sneevliet in China, vast al wel gezien.
De betekenis van Sneevliet is allereerst gelegen in het belang dat hij toen al hechtte aan de nationale bevrijdingsstrijd in de derde Wereld als vehicle voor de wereldrevolutie. Henk Sneevliet was ook niet de eerste de beste, hij had daar ervaring mee. Hij was in Nederlands-Indië geweest, had daar een belangrijke rol gespeeld in partij en vakbeweging, en was in 1918 door de Nederlandse machthebbers geëxterneerd. In 1920 is Henk Sneevliet aanwezig op het tweede congres van de Communistische Internationale (Komintern). Lenin pikt hem eruit. Op grond van zijn ervaringen met de nationalistische beweging, de Sarekat Islam en dan in het bijzonder de linker vleugel, waarover hij uitgebreid vertelt, en op advies van Lenin komt hij in de Aziatische commissie. Van de Speciale Commissie voor Nationale en Koloniale vraagstukken is Lenin voorzitter en Sneevliet secretaris. Als afgevaardigde van de Komintern onder de naam Maring/Malin – hij had wel andere schuilnamen, dit zijn de bekendste - vertrekt hij in 1921 naar China. Hij handelt volgens de aangenomen resoluties. Nationaal-revolutionaire bewegingen moesten ondersteund worden. Dit vanuit het besef dat ze uiteindelijke bestreden moesten worden. Daarom was ook de nadruk gelegd op een tijdelijk bondgenootschap met dergelijke burgerlijk-democratische bewegingen. De handhaving van de zelfstandigheid van de proletarische beweging, belichaamd in de Communistische beweging, stond voorop. Sneevliet zoekt verbinding met de nationalistische beweging in China, de Kuo Min Tang. Hij gaat strategisch en pragmatisch te werk.
Op 1 juli 1921 woont Henk Sneevliet in Sjanghai het eerste congres van de Communistische Partij van China bij. Hij heeft het zwaar, mede door de klimatologische omstandigheden, de taal – er was altijd een vertaler, Chang Tai-lai, mee-, lange reizen door een moeilijk begaanbaar land, maar weet een belangrijke impuls aan verdere ontwikkelingen te geven. Bekend zijn zijn ontmoeting met Mao Tse Toeng en zijn besprekingen met Soen Jat-sen.
Uiteindelijk zullen de politieke ontwikkelingen in de Sovjet Unie, de opkomst van Stalin, van beslissende betekenis blijken te zijn. Internationalisme verbleekt. Ervoor in de plaats: eng- nationalistische, imperialistische belangen van de Sovjet-Unie, bureaucratisering en disciplinering, zowel inwendig als naar buiten toe. Dit alles in flagrante tegenspraak dus met de internationalistische en revolutionaire aanpak van Lenin en Sneevliet bij de aanvang. In de buitenlandse politiek ten aanzien van China heeft dat zijn fatale uitwerking. Sneevliets rol is uitgespeeld. Hij wordt vervangen door Borodin, politiek adviseur, die op de dan 'juiste' (tussen aanhalingstekens) politieke lijn zit. Hij gaat uiteindelijk terug naar Nederland.
In deze jarenlange Chinese periode vervreemdt Henk Sneevliet van zijn vrouw Betsy Brouwer die met zijn zoons Pim en Pam nog in Nederlands-Indië is –ze zullen later ook naar Nederland terugkeren. Briefcontact b.v. wordt door de autoriteiten gefrustreerd. Brieven worden achtergehouden. Betsy wordt gehinderd door de politie en geheime diensten zitten achter Sneevliet aan.
Sneevliet ontmoet Sima Zholkowskaja, een Russische, en is met haar ook in China. 'Kleine' Sima Sneevliet, hier bij ons aanwezig, zal uit die relatie geboren worden en woont alweer, zoals jullie weten, jaren in Nederland.
Over de verdere ontwikkelingen kort: Terug in Nederland wordt Sneevliet voorzitter van het Nationaal Arbeids-Secretariaat (NAS), de eerste en tegelijk ook revolutionaire vakcentrale in Nederland. Hoewel hij het met Trotsky niet op alle punten eens is, kiest hij in het conflict Stalin-Trotsky voor de internationalist Trotsky. Samen met andere oppositionele anti-stalinistische communisten in de Communistische Partij in Nederland richt hij in 1929 de Revolutionair Socialistische Partij op waarvoor hij in 1933 in de Tweede Kamer komt. In 1935 fuseert de RSP met de Onafhankelijke Socialistische Partij (de OSP), een radicale afsplitsing van de Sociaaldemocratische SDAP, tot RSAP, de Revolutionair Socialistische Arbeiders Partij. In 1940 na de inval van de nazi's gaat de partij ondergronds, als Marx-Lenin-Luxemburg-Front, ook wel Derde Front geheten. Op 13 april 1942, deze dag precies 66 jaar geleden, wordt Henk Sneevliet samen met zes partijgenoten die hier achter ons liggen, na een proces, even buiten kamp Amersfoort, gefusilleerd. Aan een leven voor Vrijheid en Socialisme, waarvoor hij ook in China zijn uiterste best had gedaan, was een einde gekomen.

zijn rede uit bij het monument van de gevallenen van het Marx-Lenin-Luxemburg-Front op begraafplaats Westerveld in Driehuis. Het MLL-Front was de ondergrondse illegale voortzetting van de revolutionair Socialistische Arbeiders Partij (RSAP) die door de bezetter verboden was. Een van de door de nazi's vermoorde kameraden was Henk Sneevliet, een internationaal vermaarde socialist.
De heer Ni Xingxiang sprak zijn rede uit in het Chinees. Een tolk las op bepaalde momenten deze Nederlandse tekst op. De tolk had de vertaling van zijn speech op papier gezet.

Eerbiedige deskundigen, eerbare familie van Maring, dames en heren,

Goede morgen. In deze dagen herdenken wij het 115de geboortejaar en zijn 66ste
jaar martelaarschap van Maring (Henk Sneevliet). Vier van ons van het "Memorial House of the 1ste Congress of the Chinese Communist Party" werden uitgenodigd door de directeur van het "Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis" van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen. We zijn gevuld met blijdschap om van Sjanghai naar het moederland van Maring te komen om deel te nemen aan dit herdenkingssymposium voor Maring. Wij zijn dankbaar en blij om hier te zijn.

Maring is een bekende socialistische activist, een held voor internationaal antifascisme en ook een van de meest invloedrijke buitenlanders in de moderne geschiedenis van China. In Juli 1921 werd hij naar China gestuurd door Lenin als afgevaardigde van Communist International. Hij bereide voor en nam deel aan het eerste congres van the Chinese communistische partij. Tijdens dit congres werd de oprichting van de Chinese communistische partij gevormd.

Van 1921 tot 1923 door het uitvoeren van instructies van de Communistische Internationale, heeft Maring geholpen vorm te geven aan de eerste samenwerking tussen de Chinese communistische partij en de Kuomintang. Dit duwde de Chinese revolutie tot een hoogte punt. Door Maring's bijdragen in de moderne geschiedenis van China is hij een buitenlandse vriend geworden die het Chinese volk kent en respecteert.

Dames, heren en elke geleerde, de eerste reden van deze reis naar Holland is het achterhalen van de geschiedenis van Maring. Wij tonen onze bedroefdheid en herinneringen door hem te respecteren bij het monument en plekken te bezoeken waar hij woonde en vocht. We bestuderen historische documenten over Maring in het IISG, interviewen historische specialisten, wetenschappers, zijn familieleden en het Sneevliet comité om een grondig inzicht te krijgen in zijn leven en revolutionaire daden. Deze studie en interviews zullen ons onderzoek naar de relatie tussen Maring en de Chinese revolutie verbeteren. Het tweede doel is dat door communicatie en samenwerking met het IISG, Sneevliet comité en zijn familieleden, wij een expositie in Sjanghai genaamd " Maring en China" kunnen houden. Zo kunnen wij een levendig en directer beeld over Maring aan de Chinezen introduceren; wij bouwen een communicatie brug tussen China en Nederland door deze expositie. Dit zal de vriendschap tussen onze twee volken versterken.

Als slot, wil ik iedereen in mijn delegatie vertegenwoordigen om onze grote hartelijke dankbaarheid te tonen voor de uitnodiging van iisg, voor de gastvrijheid van het Sneevliet comité en de familie van Maring. Wij waarderen de ondersteuning en bezorgdheid van elke geleerde. Wij nodigen iedereen hartelijk uit om de kans te nemen om China, Sjanghai te bezoeken en op onze expositie rond te kijken.

Dank u wel!